“ความเครียด” ไม่ใช่ “โรคซึมเศร้า” และ “สองอย่างนี้ไม่เหมือนกัน”
มีผู้คนมากมายที่ต้องเผชิญกับความเครียดในช่วงเวลาหนึ่งของชีวิต แต่บางคนก็อาจคิดว่าตัวเองกำลังตกอยู่ในภาวะซึมเศร้า แต่ความจริงแล้ว ภาวะซึมเศร้าและความเครียดมีความแตกต่างกันอยู่ ฉันจึงเขียนบทความนี้เพื่อให้น้องๆ ได้รู้ถึงข้อแตกต่างระหว่างโรคซึมเศร้ากับความเครียด ถึงจะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกันแต่มีบางอย่างที่แตกต่างกันค่ะ
ความเครียด (Stress)
เป็นอาการที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคนในทุกเพศทุกวัยและเกิดได้ในระยะสั้น ซึ่งปัจจุบันนี้พบว่า คนส่วนใหญ่มักมีอาการเครียดสะสม เนื่องมาจากการใช้ชีวิตที่ตึงเครียดเกินไป บางคนมีความกดดันมาก และมีความคาดหวังในชีวิตสูง ซึ่งพอไม่ได้เป็นไปตามที่คาดหวัง จึงทำให้เกิดความเครียดตามมาได้ค่ะ
จุดสังเกตความเครียดหลักๆ คือ
- เราสามารถบอกได้ชัดเจนว่าเราเครียดเรื่องอะไร
- เรายังคงทำงานและใช้ชีวิตประจำวันได้ปกติอยู่
- เรายังพอนอนหลับได้ ถึงแม้จะใช้เวลานานกว่าจะหลับ
- เรามีความรู้สึกทุกข์ไม่นาน เมื่อสาเหตุนั้นหายไป หรือปรับตัวได้ เราก็จะกลับมาปกติ
โรคซึมเศร้า (Depression)
โรคซึมเศร้าเป็นเรื่องระยะยาว ไม่ใช่ทุกคนจะเผชิญกับมัน โรคซึมเศร้าเป็น “โรค” ที่ต้องได้รับการรักษา มีสาเหตุเกิดจากหลายอย่างด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นการเผชิญกับเรื่องเลวร้ายที่สุดในชีวิต เช่น พ่อแม่ที่รักมาก เกิดเสียชีวิตกระทันหัน ทำใจไม่ได้ เกิดเป็นโรคซึมเศร้าในที่สุด หรือบางคนเป็นเรื่องระยะยาว ตอนเด็กมีปมอะไรในใจ ทำให้โตขึ้นมาแล้วซึมเศร้าตลอดเวลา ทั้งหมดทั้งมวล ทำให้สารเคมีในสมองผิดปกติ เกิดเป็นความเศร้าครอบคลุมจิตใจตลอดเวลา
จุดสังเกตอาการของโรคซึมเศร้า
- มีอารมณ์เศร้า เบื่อตัวเอง เบื่อคนรอบข้าง โลกไม่น่าอยู่
- ไม่มีความสุขในสิ่งเคยทำแล้วมีความสุข
- กระวนกระวาย อยู่ไม่สุข หรือ เชื่องช้าลง
- น้ำหนักลดลง หรือ เพิ่มขึ้นมาก
- นอนไม่หลับ หรือ นอนหลับมากเกินไป
- ไม่มีแรง เหนื่อยไม่มีสาเหตุ
- รู้สึกไร้ค่า มีใครเป็นห่วงกลับรู้สึกผิด
- ไม่มีสมาธิในการจดจ่อ หรือ ลังเลใจไปหมด
- คิดถึงความตาย การฆ่าตัวตายซ้ำไปซ้ำมา
- เก็บตัว แยกตัวออกจากสังคม
| ข้อแตกต่างระหว่างความเครียดและโรคซึมเศร้า | |
| ความเครียด | โรคซึมเศร้า |
| เราสามารถบอกได้ชัดเจนว่าเราเครียดเรื่องอะไร | เราไม่สามารถบอกได้ว่าเราเครียด หรือเศร้าเพราะอะไร |
| เรายังคงทำงานและใช้ชีวิตประจำวันได้ปกติอยู่ | ไม่มีความสุขในสิ่งเคยทำแล้วมีความสุข ส่งผลกระทบในการใช้ชีวิต |
| เรายังพอนอนหลับได้ ถึงแม้จะใช้เวลานานกว่าจะหลับ | เราจะนอนไม่หลับ หรือ นอนหลับมากจนเกินไป |
| เรามีความรู้สึกทุกข์ไม่นาน เมื่อสาเหตุนั้นหายไป หรือปรับตัวได้ เราก็จะกลับมาปกติ | คิดถึงความตาย การฆ่าตัวตายซ้ำไปซ้ำมาและเก็บตัว แยกตัวออกจากสังคม |
ดังนั้นเราจะเห็นได้ว่าความเครียดกับโรคซึมเศร้านั้นมีความแตกต่างกัน จุดสำคัญที่แตกต่างกันชัดเจน คือ โรคซึมเศร้านั้น จัดเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของสารเคมีในสมอง แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าหากเรามีความเครียดมากๆ สะสมนาน ๆ อาจพาไปสู่การเป็นโรคซึมเศร้าได้เช่นกัน ดังนั้นจึงไม่อยากให้เรามองข้ามอาการเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้นเพราะอาการเหล่านั้นอาจจะเป็นสาเหตุของโรคต่างๆ ตามมาได้ เพราะฉะนั้น การไปพบคุณหมอเพื่อได้รับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง จึงเป็นเรื่องที่สมควรทำมากที่สุด หากคุณเกิดความสงสัยว่าคุณมีอาการของโรคซึมเศร้าหรือไม่
นางสาววิรงรอง ราชเดช
นิสิตฝึกงานจิตวิทยาพัฒนาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ข้อมูลอ้างอิง
